1,269 Общее количество просмотров,  3 Просмотров сегодня

Филиал № 5 alt

Год основания 1951 г.

Адрес библиотеки: 678012, с. Ой (Немюгинцы), ул. Ленина,  д.65 , электронная почта: nemlib@mail.ru

Телефон 40-427

Главный библиотекарь — Артемьева Евдокия Ивановна

Площадь библиотеки — 36 кв. м.

Интернет

Контрольные показатели:

Книжный фонд составляет  на 1 янв. 2019  г. 15445 экз. 

Направление работы филиала «Центр семейного чтения» — информационное обеспечение и удовлетворение читательских запросов семьи, организация досуга семьи, обеспечение развития творческих способностей детей. Рапботает по программе «Приобщение к чтению младших школьников». Программа семейного чтения

2007 год — победитель улусного смотра-конкурса «Полнотекстовая база данных».

2016 г. — победительница  в номинации «Лучшая библиотека по работе с фондом»

Эркээни эбэ хотун көнө хонуута Хоруол тумуһуттан Со5уруу Ытык Хайа5а диэри тэнийэн сытар. Нөмүгү нэһилиэгэ Эркээни хочотугар Ынах Арыыта диэн оттуур ходуһалаах, Тииттээх диэн дириң ыраас уулаах күөллээх, Чыбахчы, Ис Бүтэй, Хотолоох, Куталаах, Тэппэнээк, Хараанай диэн сайылыктардаах, мэччирэңнээх өң сиргэ дьоһун-мааны Хаңалас ууһун дьонун холбоон олорор. Номохтор, үһүйээннэр уонна сурукка киирбит да докумуоннартан кэпсэнэринэн Саха сирин биир ытыктанар түөлбэтэ буолар.
Ол курдук Омо5ой Баай со5урууттан турбут төрдүс кыһыныгар бу өң сиргэ тохтоон, бу сири сөбүлээн олорон ааспыт. Онтон сотору, биир сайын, Ленаны таңнары устан, Эллэй Боотур тиийэн кэлбит.
 Устан кэлэн кытылы булбут сирин “Ытык сир — Бахай, олохсуйар сир-“Бэлэнтэй” диэн ааттаталаабыт.
Онон Бахай уонна Бэлэнтэй диэн ытык сирдэр сахалар улуу төрүттэрэ Эллэйи кытта тэңңэ ааттаналлар.
Нөмүгү сирэ Хаңаластар төрүт сирдэринэн биллэр. Ол курдук Эллэй уонна Экин Аба5ан, сиэнэ Дэхси, хос сиэнэ Хо5уһуон, ол уола Дойдууһа Дархан диэн эбиттэр.
Дойдууһа Дархан эбэтэр Бодьой, олорбут сиринэн Ар5аа Күөл диэн. А.Е.Кулаковскай суруйуутугар баар. Мунньан Дархан уола Тыгын 13 сааһыгар дылы эһэтигэр Бодьойго иитиллибитэ биллэр. Онон аатырбыт Тыгын Тойон төрөөбүт-үөскээбит дойдутунан Нөмүгү сирэ буолар. Ону маннык чахчылар туоһулууллар. Былыргы сахалар төрүт сирдэрин: баайдарын кыра уолларыгар аныыллара. Ол курдук Тыгын кыра уола Этээни бу Нөмүгүгэ баар 4 о5о ууһуттан биир улаханнара, биллэллэрэ. Ол аата Тыгын төрүт сирин кыра уолугар Этээнигэ биэрбит. Аны туран Сэһэн Боло суруйуутугар: Тыгын тойон кырдьан билиңңи Нөмүгү Хаңалас сиригэр эһэтин-эбэтин оло5ор тиийэн Кытаанах Кырдайга өлбүт диэн этэр.
Тыгын Тойону кэриэстээн Кытаанах Кырдай диэн төрүт аат төннөн билигин Нөмүгү биир уулуссата оннук ааттанар.
Тыгынтан са5алаан Хаңаластар үйэлэр тухары Саха Сирин государственноһын, бэйэни салайыныы, “Ил” иһин турууласпыттара.
Ону көрдөрөллөр бу Нөмүгүттэн төрүттээх чулуу дьоннор олохторо.
Нөмугу сирэ то5о чуолаан Нөмүгү диэн ааттанарый?
Тыгынтан төрүттээх Уктаан Дьаарын түөрт о5олоох эбит. Нөмүгү Тойон, Эргис (Айыы ойууна), Оксөкүлээх ойуун (сиэмэх ойуун), Хараанай-уда5ан.
Дьэ бу дьоннор ытык сирдэр ааттара буолан үйэтитиллибиттэр.
Нөмүгү Хаңалас сурукка киирбит бэйэтин кэмигэр биллэр киһи. Ол курдук 1682 с. хаһаахтары утары өрө туруу салайааччыта. Сурукка киирбитинэн “Дженникс” диэн. 1682 с. Бокуруоп таңаратын күнүгэр Хоруол тумуһун анныгар Бахай сиригэр хаһаактары утары турууга бүтэһиктээхтик кыаттаран Сунтаар сиригэр көһөн — Иванов төрдүн аа5ынар.
Хаңаластар бүтэһик саа-саадах тутуулаах өрө турууларга Бокуруоп күн буолан, билигин Покровскай диэн куорат аатынан үйэтитиллэн турар.
Ханаластар бэйэни салайыныыны тобулар суоллара Москва5а, ыраахтаа5ыга тиэрдибитэ. Тыгын сиэнэ, Бодьоко уола Маһары 1676, 1680 с. ыраахтаа5ы Алексей Михайловиһы көрсүбүтэ. Кини уола Софрон Сыранов Петербургка тиийэн ыраахтаа5ы Екатерина 11 көрсүбүтэ, дьокутаат үрдүк аатын сүкпүтэ.
19 үйэ5э Манчаары Баһылай аата киин улуустарга баайдарга суостаахтык иһиллибитэ. Нөмүгү сиригэр Манчаары курдук баайдар батталларын утары турар дьоннор төрөөн-үөскээн ааспыттар. Омуоча — Амос Данилов, Харынньы ууһун киһитин сырыылара үһүйээннэргэ элбэхтик кэпсэниллэр.
Ону таһынан Захар Осипов (Эргис нэһилиэгэ, Николай, Устин Захаровтар, Апполос Устинов — Молоочук дьонноро баайдары утары турбуттара биллэр.
Дьокуускай куораттан чугас сытар буолан Нөмүгү дьон үөрэххэ да тардыһаллара. Үөрэх нөңүө Тыгын эһэлэрин суолун тутуһа сатыыллара.
Константан Неустроев Урсик — сахалартан бастакы революционар аата киэңник биллэр. Баара суо5а 25 сааһыгар Иркутскай губернаторын ыйаа5ынан ытыллан өлбүтэ.
Тыгын Тойон Саха сирин уустарын барытын биир гына холбоон государство төрүтүн оңорор ба5а санаата туолбата5а, ол до буоллар Нөмүгү ытык сирин кыыһа Софья Петровна Сидорова 1938-1946 сылларга Саха АССР Верховнай Советын президиумун председателя, билиңңинэн эттэххэ Саха дьахталларыттан бастакы Саха Республикатын Президена буолбута, былыргынан Саха сирин Дархан Хотун буолла5а буолуо.
Нөмүгүттэн ийэлэринэн төрүттээх аатырбыт ини-бии Ксенофонтовтар  буолаллар. 1928 с.с. “Ксенофонтовщина” диэн өрө турууну хара балыырдаах репрессиянан баттаабыттара. Сахалартан бастакы драматург, общественнай деятель Никифоров В.В. – а5ата төрүт Нөмүгү киһитэ, сахалартан бастакы хордары тэрийээччи Адам Скрябин.
Аатырбыт чинчийээччи Серошевскай “Якуты” диэн кинигэтигэр 1891 сыллаа5ы биэрэпиһинэн Нөмүгү нэһилиэгэр 2,5 тыһыынча киһи олорбут. Сүүс сыл буолан баран Нөмүгү нэһилиэгэр 2,5 тыһыынча киһи олорор. Гражданскай сэрии, “ксенофонтовщина”, сут, сэрии сылларын охсуута билиңңэ дылы дуораһыйар.
Билигин Нөмүгү нэһилиэгэ 1624 кв.км. сири ылан сытар. 1890 га бааһына, 5184 га оттуур сирдээх. Нэһилиэккэ 29 крестьянскай хааһайыстыба уонна Покровскайдаа5ы Государственнай унитарнай опытнай производственнай хаһаайыстыба баар. 80 киһилээх “Дары Эркээни” диэн тыа хаһаайыстыбатын кооператива баар.
Нэһилиэк киинэ – Ой сэлиэнньэтэ Дьокуускай куораттан 68 км., Покровскай куораттан 10 км., Лена өрүстэн 3 км. сиргэ тэнийэн сытар. Нэһилиэнньэтин ахсаана 2434 киһи, ол иһиттэн оскуола о5ото 640, оскуола5а киириэн иннинээ5и саастаах о5о ахсаана 289.
735 хаһаайыстыба5а 958 ыанар ынахтаах, 450 биэлээх, 631чааһынай олорор дьиэттэн 548 ыалга газ киирэн турар, 420 ыал телефоннаах.
А.В.Дмитриев аатынан Ой орто оскуолатыгар 640 о5о үөрэнэр, оскуола гимназическай дириңэтэн үөрэтэр кылаастардаах, 140 миэстэлээх 2 этээстээх таас “Чуораанчык” диэн детсадтаах. “Түһүлгэ” Социально-культурнай киин, библиотека, спортзал, АТС уонна почта тэрилтэлэрэ үлэлииллэр. Участковай балыыһа, алмааһы кырыылыыр гранильнай завод  бааллар.
Нөмүгү олохтоохторо бэйэлэрин нэһилиэктэрин баай историятынан киэн тутталлар уонна ону уйэтитэн Хаңалас, Эргис, Кытаанах Кырдай, Эркээни диэн уулуссалардаах.
Бахай, Бэлэнтэй, Үс Тиит, Хараанай, Эбэ мыраан, Уһун мыраан, Суон үрэх, Ар5аа Күөл, Ынах Арыыта диэн ааттаах ытык сирдэрбитигэр сүгурүйэбит, харыстыыбыт.
Нөмүгү нэһилиэгин историята – Саха норуотун хас биирдии саха киһитин историята буолар.

 

 

 

 

Поделиться: