Стихи местных авторов с. Булгунняхтат
- 23/10/2013
- нет
1,955 Общее количество просмотров, 1 Просмотров сегодня
Стихи местных авторов с. Булгунняхтат
Фёдоров Геннадий Петрович хоһоонноро, ырыа буолан дьон-сэргэ кутун тутта.
Саас буолан кубалар
Үөһэннэн хаһыытаан ааһаллар,
Өлбөөрбүт сарыаллар
Сэрииттэн буруоҕа саһаллар,
Атаака кэнниттэн
Ким ордуо биллибэт,
Ол иһин, кубалар
Илдьиппин тиэрдээриҥ миигиттэн.
Припев: Эһиги тиэрдээриҥ, бу саллаат илдьитин
Төгүрүк алааска, төрөппүт ийэҕэ
Бу хааннаах хонууга Ким умса түспүтүн,
Ийэ сир туһугар Ким тыынын биэрбитин.
Санаабар миигиттэн
Көрдөһөр курдуктар өлбүттэр,
Сүүһүнэн тыһыынча
Ааттара биллибэт геройдар,
Өстөөхтөн иэстэһээр
Дойдугун көмүскээр
Биһиги ааппытын
Кэнэҕэс бар дьоҥҥор ааттатаар.
Припев:
Ахтылҕан аргыстаах
Айаннааҥ тус хоту кубалар,
Кыайыылаах хайаан да
Эргиллиэм мин Сахам сиригэр.
Хаҥалас хааннаахпыт
Үс Бүлүү үөстээхпит
Ханнык да өстөөхтөн
Самныбат сахалыы тыыннаахпыт.
Булгунньахтаах
Г. Фёдоров тыллара, мелодията.
Уҥуоргу элэһин хайаны
Хойукку күн уота уматар,
Эҥсиллэр дуорааннаах чуумпуга
Түптэ күөх буруота унаарар.
Эрэһэ күөх долгун суурайар
Араҕас сып сылаас кумахтаах,
Үллүбүт үс үөстээх Өлүөнэ
Үрдүгэр тураҕын Булгунньахтаах.
Чуумпуга ый суола тыргыллар
Үөр хопто саҥата айманар
Өрүскэ тырымнас уоттардаах
Күлүгүн көрүнэр Булгунньахтаах.
Варфоломеев Валерий Дмитриевич
Варфоломеев Валерий Дмитриевич 1953с. балаҕан ыйын 19 күнүгэр Тойон – Арыы дэриэбинэтигэр колхозтаах дьиэ – кэргэҥҥэ 4 оҕонон күн сирин көрбүтэ.
Аҕата Дмитрий Семёнович, ийэтэ Нина Яковлевна диэннэр.
1961с. оскуолаҕа үөрэнэ киирбитэ, оскуола кэнниттэн икки сыл колхозка үлэлээн баран, 1971с. армияҕа барбыта.
Армияттан кэлэн баран «Булгунньахтаах » совхозка үлэҕэ киирэн «Тойон-Арыы» учаастагар түөрт сыл үлэлээн баран 1977с. Дьокуускай куоракка СПТУ-1 суоппарга үөрэнэ киирбитэ. Ону бүтэрэн тахсан дойдутугар совхозка суоппарынан үлэлии киирбитэ. Ол курдук отучча сыл суоппардаан баран кэлин биэс сыл устата «Тойон-Арыы» отделениятыгар управляющайдаабыта.
Знак «Саха Республикатын туйгуна» Нэһилиэк киэн тутар ырыаһыта, мелодиһа, автора, сцена ветерана. Хаҥалас улууһун мелодистарын түмсүүтүн чилиэнэ. «Хатыҥчаан» дьахталлар ансамбылларын салайааччыта. Региональнай Сибирь уонна Дальнай Восток «Играй гармонь, душа Сибирская» фестиваль кыттыылааҕа сертификат хаһаайына.
Кэргэннээх. Үс оҕо амарах аҕата, биэс сиэн тапталлаах эһэтэ. Пенсионер.
Маҥнайгы хоһооҥҥо, ырыаҕа холонуута 1977с. үөрэнэ сырыттаҕына дойдутун, доҕотторун ахтарыттан саҕаламмыта.
«Хоһум түннүгүн анныгар кыракый хатыҥчаан хаарынан бүруллэн тураахтыыра, ол хатыҥчааны көрө олорон мин кини туһунан хоһоон суруйан барбытым. Онтон анны бу хоһооммун ырыа оҥордум, ол курдук үөрэхпин бүтэрэн дойдулаабытым. 1978с. Анатолий Васильевич Винокуровы көрсөн бу ырыабын оонньоон, ыллаан иһитиннэрдим. Толя бу ырыаны нотаҕа түһэрэн ылла. Аҕыйах хонон баран киһим, чэ Валера ырыаҕын буһардым- диэн кэпсээннээх буолла. Ол онтон ыла ырыам концертарга ылланар буолбута. Ол курдук бу ырыаттан сиэттэрэн атын, ырыаларым бииртэн биир күн сирин көрөн испиттэрэ».
Хатыҥчаан
В. Варфоломеев тыллара уонна мелодията,
А. Винокуров тупсарыыта.
Кэрэчээн хатычаан барахсан
Хаарынан брллэн тураҕын
Кыһыҥҥы тымныыттан саһаҥҥын
Чуҥкуйан, санаарҕаан тураҕын
Кэрэ саас эргиллэн кэлиитин
Хатыҥчаан үөрүүнэн көрсүөҕэ
Сөрүүн тыал оргууйдук илгийэн
Киистэҕин хамсатан ылыаҕа
Хатыммар мэлдьитин кэлэбин
Сүрэҕим кистэлин кэпсээри
Оччоҕо курдаттыы таттаран
Ахтаммын доҕорбун саныыбын
Бу ыраах киниттэн сылдьаммын
Доҕорбун, хатыммын саныыбын
Кини күөх сайыҥҥа уйдаран
Аргыыйдык суугунуу турарын.
Саввинов Петр Еремеевич — худуоһунньук, мелодист, спортсмент
Петр Еремеевич 1951 сыллаахха 1-Малдьаҕар нэһилиэгэр элбэх оҕолоох Саввиновтар дьиэ кэргэнигэр бастакы оҕонон күн сирин көрбүтэ. Аҕата Еремей Петрович холкуос үлэһитэ, ийэтэ Раиса Николаевна оҕо тэрилтэлэригэр асчытынан үлэлээбитэ.
Аҕата айылҕаттан талааннаах киһи этэ. Кини тойуктуур, ыллыыр, уруһуйдуур, хормуоскаҕа да оонньуура, чэ быһата самодеятельнай артыыс. Петя аҕатыттан бэриһиннэрбитэ элбэх ол курдук ырыаһыт, музыкант, уруһуйдьут.
Петр Еремеевич 1967сыллаахтан «Правда» колхозка үлэлии-үлэлии киэһээҥҥи орто оскуоланы бүтэрбитэ.
1970 сыллаахха Советскай Армияҕа ыҥырыллан Красноярскай кыраайга сулууспалаабыта. Армияттан кэлэн баран 1974 сыллаахха Якутскайдааҕы художественнай училищеҕа үөрэнэн «Художник-оформитель» специальноһын ылан төрөөбүт совхоһугар үлэлии сылдьан 1996 сылтан Булгунньахтааҕы оҕо музыкальнай-художественнай оскуолатыгар художественнай отделениятыгар учууталынан үлэлии киирбитэ.
Петр Еремеевич бэйэтэ суруйбут хас да ырыалардаах. Давыд Иванов тылларыгар «Тара5айым», «Ат суурдуутэ», «Э5эрдэ ырыата» Петр Еремеевич тылларыгар уонна мелодиятыгар.
Хоһоон суруйар нэһилиэк дьонноро.
Бүгүн эһиэхэ билсиһиннэрэбит нэһилиэк хоһоон айар дьоннорун кытта. Бастакы холонуу элбэх ыанньыйбыт санааттан, утуйбатах түүн сырдык санааларыттан, биитэр эрэйдиир, муучу гынар, арахпат – ааспат ыарыы курдук санааттан босхолонор инниттэн тахсыан сөп.
Бүгүн билсиһиннэрэр хоһооннорбут суруллубуттара син балачча буолла. Бастакы холонуу улахан уус – уран дьүһүйүүлэри сиэтэн аҕала туруоҕар саарбахтаабаппыт.
Макаров Сергей Исаевич
1979с. тохсунньу 19 күнүгэр Улахан – Аан сэлиэнньэтигэр төрөөбүтэ. 11-Малдьаҕар орто оскуолатын 1996с.с. үөрэнэн бүтэрбитэ. Армияҕа ыҥырыллан, ытык иэһин төлөөн кэлэн баран, Улахан-Ааныгар сылгыһытынан үлэлээбитэ.
2005с кэргэннэнэн баран Булгунньахтаахха көһөн кэлэн олорор. ЖКХ систиэмэтигэр га.зооператорынан үлэлиир. Оҕо эрдэҕиттэн дойдутун, айылҕатын таптыыр буола иитиллэн, айылҕаны кытта ыкса алтыһан улааппыта. Хоһоон суруйарга бастаан оскуолатааҕы кэмнэригэр холонон көрбүтэ. Кэлин сылгыга үлэлии сылдьан дьэ «кытыаста умайар санаатын кыымнарын» хоһоон гына суруйан саҕалаабыта. Билиҥҥитэ аҕыс уонча (80) хоһооннордоох. Сүрүннээн айылҕа кэхтибэт кэрэтин, таптал уоспат абылаҥын кумааҕыга түһэрэн хоһуйар.
Бар дьоммор.
Кэхтибэт сүүрүктээх үрүйэ буоланнар,
Бу ыраас тылларым көрүлүү сүүрдүннэр!
Күлүмнүүр күн уотун сырдыга буоланнар
Бар дьонум сүрэҕэр сылаастык иҥниннэр!
Кэрэни хоһуйар хоһооннор буоланнар
Сайаҕас тылларым санаабын эттиннэр!
Көҥүллүк көччүйэр сиккиэр тыал буоланнар
Сир Ийэ үрдүнэн сипсийэ көттүннэр!
Киэҥ эбэ күөх уутун долгуна буоланнар
Долгуйа усталлар иһирэх бу тыллар
Кытыаста умайар кута уот буоланнар,
Дьон аймах сүрэҕин сылыта турдуннар!
17.05.2002с.
Арахсыы.
Алааска кыракый эбэ күөл үрдүгэр
Биир кэмник субуллар сыллары атаара
Аарыма кырдьаҕас аар хатыҥ күлүгэр
Иччитэх балаҕан чуҥкуйан турара.
Хас кыһын устата чысхааннаах тымныылар
Тоһута тоҥорон ыллылар кинини
Хас сайын устата уот куйаас итиилэр
Хараарда сиэтилэр иҥнэйбит эркини.
Түһүүрэ балаҕан урукку кэмнэри
Саныыра сааскы күн дьон – сэргэ саҥатын
Билбитэ арахсыы ыар баттык буолбутун
Уолутар уу – чуумпу тулалыы кууспутун.
Аастылар тыал буолан ол кэрэ да күннэр
Истибэт балаҕан дьон – сэргэ саҥатын
Соҕотох аар хатыҥ кинилиин кэпсэтэр
Алааска, кыракый эбэ күөл үрдүгэр.
30. 03. 2003.
Эргийэ көрдөргүт тулалыыр эйгэни
Баарбын мин онно, мин онно сылдьабын
Эһиэхэ, бар дьоҥҥо, этээри, кэпсээри
Бу тыллар айылҕа сирдьитэ буолабын
Күоҕүнэн дыргыйар мутукча буоламмын
Симиибин саас ахсын халыҥ тыа тайҕабын
Көҥүллүк көрүлүүр үрүйэ буоламмын
Саҥаттан салҕанан астына устабын.
Көтөбүн сир ийэ үрдүнэн сипсийэ
Сиккиэр тыал илгийэр сөрүүнэ буоламмын
Көрөбүн дойдубун үөһэттэн эргийэ
Сылаастык күлүмнүүр үрүйэ буоламмын
Күөх быйаҥ көһүтэр ардаҕа буоламмын
Айылҕа дьиктилээх кэрэтин сайҕыыбын
Күн оонньуур оһуордаах кустуга буоламмын
Аан ийэ дойдубун долгуйа кууһабын.
Бииргэ мин буолабын тулалыыр эйгэлиин
Оргуйар бу олох устатын тухары
Бииргэ мин кинилиин тиһэхпэр тиийэбин
Ол онно, айылҕа тыынынан сылдьаары.
25. 08. 2004с.
Халлааҥҥа харбаһар таас хайа чынайар
Чыпчаалын үрдүгэр хара суор буоламмын
Тиһигэ көстүбэт, иннибэр аһыллар
Улуукан дойдубун мин көрөн турабын.
Дохсуннук салгыны халыта хайытар
Кынаппын даллатан, ыраахха мин көттүм
Анныбар аллараа биир кэмник субуллар
Дойдубун үөһэттэн астына мин көрдүм.
Билэбин бу дойду ыраахха далайар
Киэҥ ньуурун, халыҥ тыа тайҕатын
Көрөбүн бу дойду быйаҥын аҕалар
Өлүөнэ эбэбит долгуйар уоратын
Билэбин мин онно оһуохай ылланар
Уйгулаах хочолор киэҥнэрэ нэлэйэр
Истэбин сайынын төгүрүк алааспар
Күөҕүнэн көрүлүүр кэмнэрэ эргийэр.
Усталлар дохсуннук аар тайҕа быыһыгар
Быстыбат үрэхтэр, кэхтибэт өрүстэр
Урааҥхай аймаҕын биһигэ буоланнар
Истиҥник сүрэхтэр аайытын тэбэллэр.
Ханна да, хаһан да ол көтө сылдьаммын
Быйаҥнаах бу маннык сирдэри билбэппин
Киэн тута төрөөбүт дойдубар махталбын
Үөһэттэн хара суор буоламмын этэбин.
25. 08. 2004с.
Винокурова – Петрова Юлия Анатольевна
родилась 1979г. 19 августа с. Булгунняхтах в семье учителей.
Отец Винокуров Анатолий Васильевич, был одарённым талантливым музыкантом, мелодистом и художественным руководителем ансамбля «Төлөн».
Бабушка Архипова Евдокия Павловна преподавала русский язык и литературу и очень выразительно с душой читала стихи. Весь класс затаив дыхание слушали и ученикам понравилось как она читает. Маленькой Юле очень понравилось как бабушка читает стихи и повлияло. Она с малых лет любила читать стихи разных поэтов.
После школы начала писать свои мысли стихами.
Свой первый стих написала 16 января 1966 г.
Мой дом.
Над рекой широкой
Домик мой стоит
Изразцом — обшивкой
Глаз людей пленит
Голубые сени
Голубой забор
Папиным уменьем
С детства глаз манит
По утрам морозным
Дым с трубы валит
О тепле, уюте
Это говорит
Ну –ка, мама милая!
Двери отвори
И добром и ласкою
Душу отведи.
Березы
О березах столько спето!
Им же это – трын-трава…
Словно стертые монеты,
Обветшалые слова.
Но когда в часы рассвета
Жмутся тени по углам,
Бьют глаза мои дуплетам
По белеющим стволам.
Я бреду тайгой высокой,
Где березы вешним днем
Набухают свежим соком,
Словно груди молоком.
Тишина стоит святая –
На пока. Иль на века…
Свет дыхания не тает,
А стекает в облака.
Да, на нашей параллели
После бурь и после гроз
Небо хмурое светлеет
От дыхания берез.
По ночам мне бедет снится
Лес заросший до бровей.
Где березы словно птицы
Машут крыльями ветвей.
И глазам подступят слезы.
Но никто не виноват.
Что березы, как занозы,
Наши души бередят.
Христофорова Севостополина Гаврильевна —
«Кытыл Дьура» нэһилиэгэр олорор, сэттэ оҕолоох Христофоровтар диэн колхозтаах дьиэ кэргэттэригэр, бастакы оҕонон күн сирин көрбүтэ. Аҕата Христофоров Гаврил Львовович сэрии ветерана. Ийэтэ Христофорова Евросиния Гаврильевна үлэ ветерана.
Севостополина Гаврильевна 1967 сыллаахха Булгунньахтаахха кэлэн үс сыл совхозка үлэлээн баран, атын сиргэ «Чаран» учаастагар баран үлэлээбитэ. 1971с. төннөн кэлбитэ, онтон ыла Булгунньахтаахха олохсуйан Воглин Василий Александровичка кэргэн тахсан ыал буолан олорор. Ус оҕо тапталлаах ийэтэ, тоҕус сиэн эйэҕэс эбэтэ. Үлэ ветерана.
1979 – 2000 сылларга оҕуруокка үлэлии сылдьан сынньалаҥ кэмигэр бииргэ үлэлиир кыргыттарыгар, оҕолоругар, сиэннэригэр төрөөбүт күннэригэр, юбилейдарыгар анаан хоһоон суруйан бэлэхтиирэ.
Күн күбэй ийэбэр аныыбын.
Күндү көмүс ийэкээммит
Хаар маҥан баттахтаах
Намыһах кыра уҥуохтаах
Күн күбэй эбээбит.
Күн күбэй ийэкээммит
Күндүлээн астаатыҥ алаадьы
Итии үүттээх чэйгинэн
Биһиги сүрэхпитин сымнаттыҥ!
Күн күбэй ийэкээммит
Хомойума биһигиттэн
Сэттэ оҕону төрөтөн,
Барыбытын ыал оҥортоотуҥ!
Туох эрэ буруйу оҥорон
Буруйдааҕынан ааҕынан
Сирии тобулу одуулаан
Турарбын өйдөөн кэллим мин!
Кыыһырдаргын даҕаны
Хаастаргын түрдэһиннэрэн,
Хап – хара харахтаргынан
Киэҥ – киэҥник көрөттөөн кэбиһэриҥ!
Хара суһуоҕуҥ маҥхайдар да
Күн бүгүҥҥэ диэри сүбэлээн,
Кими да араарбакка
Барыбытыгар тэҥҥэ көмөлөһөрүҥ!
Күн көмүс ийэкээммит
Махтанабыт эйиэхэ,
Баҕарабыт дьоллоох олоҕу
Ыстаал курдук доруобуйаны!!!
Эҕэрдэлиибит көмүс ийэкээм
Уон алта сиэннэргинэн,
Алта хос сиэҥҥинэн
Дьоллоох хос эбээ буолбуккунан!
Күн күбэй ийэкээммит,
Бары оҕолоруҥ ааттарыттан,
Сүүс сааскын туолар
Үтүө санаалаах Ийэ буолбуккунан!!!
24. 12. 1993с.
Оҕолорбор аныыбын.
Кыһыҥҥы күммүт килбик – килбик
Оҕолорбун көрүстэ
Көрүҥ үөһээ күөх да халлаан
Оҕолорбун айхаллаа, сиэннэрбин айхаллаа.
Түспүт хаарбыт лабааларга
Үрүҥ көмүскэ маарынныыр
Үөрэ – көтө бу ырыабын
Аныыбын оҕолорбор
Аныыбын сиэннэрбэр.
Кыһыл көмүссулустарбыт
Тырымнаһан көстөллөр
Оҕолорум харахтара
Мичилийэ үөрбүттэр.
Сиэннэрим харахтара
Мичилийэ үөрбүттэр.
Таптал тыла сүрэхпиттэн
Сип – сип гына эппитэ
Кэлэн иһэр Саҥа дьылынан,
Эҕэрдэлиибин барыгытын
Кэлэн иһэр Саҥа сылынан
Эҕэрдэлиибин сиэннэрбин.
2004с.
Кузьмина Мария Михайловна — 1953с. бэс ыйын 24 күнүгэр айылҕа барахсан саамай симэнэн турар бириэмэтигэр күн сирин көрбүтэ.
1960с. оскуола аанын аанын атыллаан киирэн, үөрэнэн 1971с. оскуоланы бүтэрбитэ.
Булгунньахтаах совхозка үлэм: 1971 – 1972с.с. «Оскуола, производство, үрдүк үөрэх» девиһинэн төрөөбүт совхоһугар үлэлээн баран Якутскайдааҕы №2 пед/уч. дош/от. Үөрэххэ киирэн 1972-1975с.с. бүтэрэн орто анал үөрэхтээх, иитээччи идэтинэн үлэтэ саҕаламмыта Сунтаар улууһа Тойбохой д/с.
Дойдубар эргиллэн кэлэн иитээччинэн үлэм Тойон – Арыы д/с 1976 – 1977с.с.
«Кэрэчээн» д/с иитээччинэн үлэм 1977 – 2003с.с.
Аан бастаан хоһоонум суруллуута 2004с. Сиэммэр анаан, онтон кэлин атын сиэннэрбэр, дьүөгэлэрбэр анаан.
Сатабар
Сатабыт саймаархай салгына,
Сымнаҕастык тыынан дуоһуйан,
Ача күөххэ күөлэһийэн
Айдааран ааспыт оҕо сааспыт.
Эдэркээн сааспытын эйэлээхтик атааран,
Сиргэ баар тапталы билэн,
Сэмэй бэйэбит Ийэ дэппиппит.
Тугун түргэнэй сыл хонук,
Тохтуу түс – диэн кыайан эппэппин.
Биирдэ санаан кэлбиппит
Биирдии бэйэбит эбээ дэппиппит.
Эйэҕэс сиэнчээннэрбит барахсаттар,
Эчикийэ көрүөххэ үчүгэйэ
Эриэҥкэхэ сырсан эйээрэллэр.
Эбээ дэһэ-дэһэлэр.
Кырдьар диэни билимиэх
Күлүмүрдэс күнү көрсүөх
Саҥа тахсар күҥҥэ үөрүөх,
Эдэрдии эрчим санааланыах.
Кыысчаан сиэммэр.
Элбэҕи эрэннэрэр
Эрбэкэчийбит бэйэлээх,
Эһэлээх, эбээни үөрдэ
Эҕэрдэлии эйээрэн
Эйэҕэстиир сиэммит
Эркичийэр үөрэр.
Күн сирин анныгар
Күн курдук үөрэн
Кыысчаан буолан айыллан
Кэрэчээн бэйэтэ
Аҕалаах, ийэтин
Аһаҕастык үөрдэр.
Барыбыт үөрүүтэ,
Бүттүүммүт мичээрэ
Киниэхэ ананар
Кинини арыаллыыр,
Кини баар буолан
Күндүтүк санатар.
14.06.2004с.
Уолчаан сиэммэр Мишуткаҕа
Айылҕабыт уһуктан киэркэйэн,
Арылыйа оонньоомохтуур кэмигэр,
Күүтүүлээх киһибит барахсан
Күн курдук күлүмүрдээн
Күн анныгар күөлэһийэ түстэ.
Уол оҕо барахсан буолан
Уостубат тапталы үөскэтэн
Уостан түспэт мичээри
Уһуннук илдьэ сырыттын
Уйаҕас санааннан салайтаран.
Уолчаан сиэммит өрүүтүн
Уолан бэрдэ буола
Уһун үйэлээх олохпутугар
Уһуннук, киэҥник эрэллээхтик
Алаһа дьиэбит маанылаах киһитэ буола,
Аламай күннүүн тэҥнэстин!
Кузьмина Мария Михайловна — 1953с. бэс ыйын 24 күнүгэр айылҕа барахсан саамай симэнэн турар бириэмэтигэр күн сирин көрбүтэ.
1960с. оскуола аанын аанын атыллаан киирэн, үөрэнэн 1971с. оскуоланы бүтэрбитэ.
Булгунньахтаах совхозка үлэм: 1971 – 1972с.с. «Оскуола, производство, үрдүк үөрэх» девиһинэн төрөөбүт совхоһугар үлэлээн баран Якутскайдааҕы №2 пед/уч. дош/от. Үөрэххэ киирэн 1972-1975с.с. бүтэрэн орто анал үөрэхтээх, иитээччи идэтинэн үлэтэ саҕаламмыта Сунтаар улууһа Тойбохой д/с.
Дойдубар эргиллэн кэлэн иитээччинэн үлэм Тойон – Арыы д/с 1976 – 1977с.с.
«Кэрэчээн» д/с иитээччинэн үлэм 1977 – 2003с.с.
Аан бастаан хоһоонум суруллуута 2004с. Сиэммэр анаан, онтон кэлин атын сиэннэрбэр, дьүөгэлэрбэр анаан.
Сатабар
Сатабыт саймаархай салгына,
Сымнаҕастык тыынан дуоһуйан,
Ача күөххэ күөлэһийэн
Айдааран ааспыт оҕо сааспыт.
Эдэркээн сааспытын эйэлээхтик атааран,
Сиргэ баар тапталы билэн,
Сэмэй бэйэбит Ийэ дэппиппит.
Тугун түргэнэй сыл хонук,
Тохтуу түс – диэн кыайан эппэппин.
Биирдэ санаан кэлбиппит
Биирдии бэйэбит эбээ дэппиппит.
Эйэҕэс сиэнчээннэрбит барахсаттар,
Эчикийэ көрүөххэ үчүгэйэ
Эриэҥкэхэ сырсан эйээрэллэр.
Эбээ дэһэ-дэһэлэр.
Кырдьар диэни билимиэх
Күлүмүрдэс күнү көрсүөх
Саҥа тахсар күҥҥэ үөрүөх,
Эдэрдии эрчим санааланыах.
Кыысчаан сиэммэр.
Элбэҕи эрэннэрэр
Эрбэкэчийбит бэйэлээх,
Эһэлээх, эбээни үөрдэ
Эҕэрдэлии эйээрэн
Эйэҕэстиир сиэммит
Эркичийэр үөрэр.
Күн сирин анныгар
Күн курдук үөрэн
Кыысчаан буолан айыллан
Кэрэчээн бэйэтэ
Аҕалаах, ийэтин
Аһаҕастык үөрдэр.
Барыбыт үөрүүтэ,
Бүттүүммүт мичээрэ
Киниэхэ ананар
Кинини арыаллыыр,
Кини баар буолан
Күндүтүк санатар.
14.06.2004с.
Уолчаан сиэммэр Мишуткаҕа
Айылҕабыт уһуктан киэркэйэн,
Арылыйа оонньоомохтуур кэмигэр,
Күүтүүлээх киһибит барахсан
Күн курдук күлүмүрдээн
Күн анныгар күөлэһийэ түстэ.
Уол оҕо барахсан буолан
Уостубат тапталы үөскэтэн
Уостан түспэт мичээри
Уһуннук илдьэ сырыттын
Уйаҕас санааннан салайтаран.
Уолчаан сиэммит өрүүтүн
Уолан бэрдэ буола
Уһун үйэлээх олохпутугар
Уһуннук, киэҥник эрэллээхтик
Алаһа дьиэбит маанылаах киһитэ буола,
Аламай күннүүн тэҥнэстин!
Никитин Николай Ильич хоһоонноро
«Дойдум миэнэ Тойон — Арыы»
Кыраһыабай кыргыттардаах,
Кыайар – хотор уолаттардаах,
Үгүс үлэһит дьоннордоох,
Ыалдьытымсах ыаллардаах.
Дойдум миэнэ Тойон – Арыы.
Манна бааллар үгүс дьоннор,
Албан ааттаах геройдарбыт.
Үлэ муҥунан дьолломмут,
Дьолу биэрбит Тойон – Арыы.
Дойдум миэнэ Тойон – Арыы.
Кэлиҥ, сылдьыҥ, олхсуйуҥ,
Олоруоххут, дьоллонуоххут,
Дьолу биэриэ дьоллоох сирбит Тойон – Арыы.
Семёнова Елена Михайловна
1965с. от ыйын 15 күнүгэр 1 – Малдьаҕар нэһилиэгэр үлэһит дьиэ кэргэҥҥэ аҕыс оҕолоох Уваровтарга бүтэһик оҕонон күн сирин көрбүтэ.
Аҕата Уваров Михаил Иванович, Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа, сэрии ветерана, совхоз чулуу үлэһитэ.
Ийэтэ Никифорова Прасковья Петровна Совхоз чемпион ньирэй көрөөччүтэ этэ.
1982с. Булгунньахтаах орто оскуолатын бүтэрэн баран «Оскуола – производсто – үрдүк үөрэх» девиһинэн Булгунньахтаах совхозка ыанньыксытынан үлэлээбитэ.
1984с. Сёменов Анатолий Сёменовичка кэргэн тахсан, түөрт оҕо тапталлаах ийэтин аатын ылан нэһилиэгэр
олорор.
Елена Семёновна хоһоон суруйуутунан 2005с. дьарыгырар. Кини хоһоонноро төрөөбүт дойдутугар тапталы, олоххо тардыһыыны кэрэҕэ – сырдыкка угуйаллар.
- Дьол кустуга*, *Сибэккилэр*, *Ыраас сырдык хаар*, *Булгунньахтаах*, *Айабын хоһоону, талабын олоҕу*, *Оҕом туһунан* уо. д. а.
*Үрэх – Арыым ыһыаҕа*
Эдэр ыччат мунньустан
Эҕэрдэтэ этиэҕиҥ,
Кырдьаҕаһы уруйдаан
Эһиэхэйдии киириэҕиҥ!
Уохтаах кымыс чороонун
Көтөх алгыс тылынан
Үрэх – Арыым ыһыаҕын
Толор үөрүү кыымынан.
Юбилейдаах ыһыаҕы
Көрүс манна долгуйа
Көрү – нары көҕүлээн
Оһуохайдаан ылыаҕыҥ.
Юбилейы уруйдаан
Туруоруоҕуҥ сэргэтэ.
Өбүгэбит алгыһын
Күөдьүтүөҕүҥ көҕүтэ.
Чороон кымыс элбээтин
Үөрүү – көтүү үксээтин
Ыллыыр хомус дьиэрэйдин
Ырыа – тойук тэнийдин!
Булгунняхтаах
Дойдубут биһиэнэ Булгунняхтаах
Биһиэхэ күндүттэн күндүгүн.
Өлүөнэм биэрэгин үрдүгэр
Чэлгийэн эн тупсан тураҕын.
Кыһыҥҥы эн кэрэ хартыынаҥ
Дууһаны сымнатан көрдөрөр.
Хараҥа сулустаах халлааныҥ
Ыраахха ыҥыран угуйар.
Кыыдааннаах кыһыммыт кэнниттэн
Сааскыбыт сандаара айхаллыыр.
Кыһыҥҥы утуйбут уутуттан
Уһуктан таммаҕын ыһыахтыыр.
Туртайан сыппыт маҥан хаарбыт
Ууллан чалбаҕы таһаарар
Кырылыы тыаһыыр үрэхтэр
Устаннар өрүскэ киирэллэр.
Өрускэ уу мунньустан
Чэн мууһу ириэрэр.
Онтон эмискэ дэлби тэбэн
Эстэн мууһа барар.
Өрүспүт мууһа баранан
Сааскыны үөрүүннэн айхаллыыр.
Айылҕа күөҕүнэн симэнэн
Сайыны уруйдуу тоһуйар.
Өрүспүт мууһа баранан
Сааскыны үөрүүннэн айхаллыыр.
Айылҕа күөҕүнэн симэнэн
Сайыны уруйдуу тоһуйар.
Өрүспүт уута элбээн
Таһымын аһаран халаанныыр.
Арыыны, талаҕы таһыйан
Кутуллан үрдүнэн далаанныыр.
Дьон-аймах күүрээннээх үлэҕэ
Турунан ньиргиччи үлэлиир.
Утуйар уутун да умнан
Сэргэхтик сүрэҕэ тэбиэлиир.
Кыргыттар рассаада олордон
Сырдык түннүккэ уураллар.
Сайынын оҕурсу амсатан
Дьоннорун аһатан үөрдэллэр.
Салгыммыт бытааннык сылыйан
Тыалынан сылаастык илгийэр
Инчэҕэй сирбитин куурдан,
Күөх оту таһааран үүннэрэр.
Күөх тыабыт суугунаан
Мутукча сытынан тунуйбут.
Куулаҕа кэҕэбит чоргуйан
Сайыны ырыаннан көрсөбүт.
Тыа, алаас көҕөрөн
Чыычаахтар тырымныы көтөллөр.
Сайылык буруота унааран
Дьон-уруу аймана үөрэллэр.
Хонууга сибэкки тэтэрэн
Мүөтүнэн салгыны толорбут.
Алаааска ынахпыт маҥыраан
Ыанньыксыт титииккэ ыксаабыт.
Өрүскэ мотордар тыастара
Музыка тыаһыгар майгылыыр.
Киэһээҥҥи ынахтар үүттэрэ
Ол тыаска уйдаран ыаналлар.
Үрүҥ тунах ыһыахпыт
Бэс ыйыгар буолааччы.
Көрү –нары көҕүлээн
Оройуонтан тутааччы.
Онно элбэх ыалдьыттар
Үөрэ көтө мусталлар,
Оһуохайдаан ылаллар
Кымыс куттан иһэллэр.
Сэргэлээххэ аттары
Баайан киэргэтэллэр.
Чэчирдэргэ саламаны
Ыйаан симииллэр.
Чороонунан айах тутан
Тойук туойан, алҕаан
Аал уоту аһатан
Ыһыаҕы арыйаллар.
Эдэр сэнэх мунньустан
Үҥкүүлээн тэйэллэр.
Хомустарын охсоннор
Ыллаан бараллар.
Түһүлгэҕэ ас тардан
Олорон сынньаналлар.
Атах-илии оонньуутун
Тэрийэн ыыталлар
Ол оонньууга ким кыайбыт
Бириискэ тиксэр.
Үөрэн-көтөн дьиэтигэр
Кэһиилээх тиийэр.
Ат сүүрдүүтүн эмиэ
Дьоннор сэргииллэр.
Ханнык ат бастыырын
Көрөн кэтииллэр.
Аттар тыаһыыр туйахтара
Буорга бурҕайар.
Аҕылыыр тыыннара
Тыалга тарҕанар.
Көрдөөх-нардаах ыһыахпыт
Хас да күн буолар.
Онтон ыһыах кэнниттэн
Оттоон бараллар.
Отчуттар ходуһаҕа
Күөх от охсоллор.
Кыргыттар хаптаҕастаан
Ыаҕайа толороллор.
Теплицаҕа оҕурсу
Үүнэн улаатар.
Таһырдьа помидор
Кытара буһар.
Сайыҥҥы куйааска сөтүөлээн
Сытан күҥҥэ сыламнаан
Ыллыбыт коҥүллүк көрүлээн,
Сынньалаҥы атааран.
Төрөөбүт сирбитин
Биһиги таптыыбыт.
Ол иһин киниттэн
Ыраах тэйбэппит.
Архипова Раиса Алексеевна —
Тойон-Арыыга *Бөтүкэт* диэн сиргэ кулун тутар 4 күнүгэр 1948 с. төрөөбүтэ, 1966 с. Булгунньахтаах орто оскуолатын бүтэрбитэ, 1972 с. Дьокуускай куоракка кульпросвет училищаны бүтэрэн, *библиотекарь* идэтин ылбыт. Биэс сыл Тойон-Арыыга библиотекарынан, онтон 1975 сылтан пенсияҕа диэри тыа хаһаайыстыбатыгар үлэлээбит.
Эдэр саас
Тапталтан туймаарбыт уоллаах кыыс
Уураһар уостара минньигэс
Сибэкки буоланнар кырдалга
Дьоллонон сипсиһэ олоортор.
Ып ыраас халлааҥҥа саас этэ.
Күлүмнүүр күн уота тыгара
Сардаҥа суһуоҕа мэниктээн
Күөх окко үҥкүүлүү оонньуура.
Олоххут бу маннык өрүүтүн
Ып ыраас чаҕылхай буолуохтун
Оттубут кутааҕыт сылааһа
Умуллан умнууга хаалбатын.
Баҕаны баарыстаан тэлээрдэр
Үчүгэй да этэ ол кэмҥэ
Кутаабыт төлөнүн харыстаан
Үйэҕэ уматар ыарахан
олунньу ый 25 күнэ 2013 с.
Арыыбар сайыҥҥы түүн.
Күөх туманы бүрүнэн
Чуумпу наҕыл налыйбыт
Күммүт уота уоскуйан
Ийэ сирим нусхайбыт.
Уоллаах кыыспыт сиэттиһэн
Сииги кэһэн баартарын
Ыйбыт көрөн мичээрдээн
Өлүөнэлиин имнэһэр.
Ойоосторго отчуттар
Ботур-итир кэпсэтэн
Сылааларын таһааран
Ороннорун булбуттар.
Көлүүр аппыт көҥүл баран
Көлөһүнүн күөх окко
Күөлэһийэн соттон-тэбээн
Курдурҕаччы аһыы сылдьар.
Оҕо-аймах көрө-нара
Үлэ хамнас айдаана
Күөгэлдьийэн күөх окко
Киирэн саһан утуйбут.
Алааспар
Алаадьы кэһиилээх
Алааспар барыаҕым
Алаҕар муостаахпын
Аргыыйдык сайдыаҕым
Аал уоппун оттунан
Айхаллыам, ааттаһыам
Кыһыҥҥы уутуттан уһуктар
Сир ийэм тыынарын иһиллиэм.
Олохпут салҕанар бэлиэтин
Мин онно көрөммүн үөрэбин
Ньургуһун тоҥ буору тобулуо
Күн сылаас уотугар бигэннэ.
Дьөһөгөй оҕото ийэ биэ,
Оҕотун эмтэрэн биэбэйдиэ
Мэникчээн, тэникчээн, бэдикчээн
Күөх дуолга көҥүллүк көччүйүө.
Хара тыам күөгэйэ хамсыаҕа
Күөх киистэ лабааннан сапсыныа
Күн ахсын, чаас ахсын эбиллиэ
Киэргэйиэ, симэниэ, дьэргэйиэ.
Сааһырбыт санаабын умнаммын
Мин эмиэ чэбдиктик тыынабын
Кэрэттэн, ыраастан долгуйан
Сүрэҕим үөрүүнэн толору.
Дойдубар, дьоннорбор тапталым.
Дойдубар, дьоннорбор тапталбын
Сааһылаан этиэхпин билбэппин
Биһикпин ыйаабыт дойдубун
Мин туохха холуйуом буоллаҕай.
Тунал хаар чыскыйар тымныыта
Күүлэйдии оонньуоҕа хонуугар
Хаптаҕас талаҕы эргийэн
Чэбдик тыал дьиэрэҥкэй тэбиэҕэ.
Күөх оттоохнэлэмэн сыһыыгар
Күн уотун сыралын анныгар
Дьэрэкээн сибэкки арааһа
Арыыбын тупсаран симиэҕэ.
Иирэлээх күөллэргэр чүөмпэҕэр
Кылбаһар мөһүүрэ долгуннар
Эйэҕэс киһилии сипсиһэн
Кытылгын оргууйдук бигииллэр.
Түөлбэлээн олорбут кый сахтан
Оһуохай ырыата иһиллэр
Айаас ат туйаҕа тибийэн
Олорбут дьоннору санатар.
Күөрэгэй чыычааҕым уйата
Кыталык үҥкүүлүүр дойдута
Нап-наҕыл уу чуумпу биһигэ
Уостубат тапталым иэйиитэ.
Яковлев Александр Романович — Орджоникидзевскай оройуон Еланка дэриэбинэтигэр 1940 сыллаахха холкуостаах дбиэ кэргэнигэр торообутэ. А5ата Роман Титович кадровай булчут этэ, ийэтэ Александра Степановна ферма улэьитэ. Ааптар Булгунньахтаах орто оскуолатын 1961 сыл. бутэрбитэ. Бастакы “Артыковец”.Аартыкка бииргэ уорэммит оголорун кытта сана олорор дьиэ, уопсай хотон тутуьан, Еланка ферматыгар огуьунан биир кыьын устата уу баьан баран, 1962 сыллаахха Саха госуниверситетыгар нуучча салаатыгар уорэнэ киирбитэ. 1967 сы. Бутэрэн Хачыкаат орто оскуолатыгар нуучча тылын уонна литературатын учууталынан улэтин са5алаабыта. Барыта 35 сыл улэлээбитэ. Педагогическай улэ ветерана. Билигин тоьо да сынньаланна олордор кини уопсастыбаннай улэлээх. Ол курдук Ханаластаагы корботтор уопсастыбаларын чилиэнэ. Булгунньахтаах корботторун салаатын группора. Икки оголоох, сэттэ сиэннээх, икки хос сиэннээх. Нэьилиэк ытыктанар киьитэ.
Өлуонэ очуостара.
Сахам сирэ барахсан
Айыл5ата кэрэтиэн!
Ытык-мааны сирдэрэ
Элбээбитин эбитиэн!
Өлуэнэбит очуостара-
Дьикти кэрэ көстүүлэрэ?
Көрбүт эрэ киһини
Абылыыллар даҕаны!
Ааттаах поэт Арбита
Өлүэнэни талбыта,
Өрус үллэр долгуннарын
Уобарастаан айбыта.
Улуу Лена урсунан
Уҥа биэрэк аннынан
Ракетаннан айаннаан
Элэҥнэтэн иһэҥҥин
Көстөн ордук устаҕа
Көрбөтөххүн көрүөҕүҥ!
Очуос таастаах биэрэгин
Олус сөҕө саныаҕын!
Айыылартан айдаран,
Бары таастан чочуллан,
Маны-көрүҥ-диэбиттии
Көстөн ааһа тураллар.
Араас кыыллар,көтөрдөр;
Өксөкүлэр,хотойдор,
Үрүҥ,хагдаҥ эрэлэр
Сөхтөрөллөр,үөрдэллэр
Курдьуостэспит бэйэлээх
Курэн атыыр огустар
Харсалларын короору
Сырсан кэлбит уолаттар.
Ыттар, кустар куобахтар,
Ыаданнаспыт ынахтар,
Арбаннаспыт атыырдар,
Сыспай сиэллээх сылгылар.
Аччык, тор5он боролор,
Туспа турар туртастар,
Чубукулар, табалар.
Локой атыыр тарахтар.
Остуолбанан аатырбыт
Уьун, турар таастарбыт.
Кыргыьыыттан алдьаммыт
Куорат уоьэ куораттар.
Дьылтан-кунтэн кээьэммит
Дыбарыастан дыбарыас,
Кириэппэстэн кириэппэс
Кэлэн ааьан иьэллэр…
Уон ус сылга уктэнэн,
Хаарбыт ууллан, саас кэлэн,
Кыстык мууспут устуо5а
Эмиэ тиийэн кэлиэ5э.
Бутун куустээх бухатыырдар
Батыччахтаан киирэннэр
Абылатан тураннар
Улуу орус эстэрин
Оруу коруох ба5аттан,
Сымара тааска кубулуйан,
Кэккэлэьэн олороннор
Кэскиллээ5и тустууллэр,
Олуонэни кэтииллэр.
Итилэртэн мин биири
Итэ5эйэ саныыбын:
Утуо модун Олуонэм
Урут уоьэ суксубут
Улугэр элбэх мууьунан
Оро уллэн томтойор
Улускэннээх комуолун
Баламаттык устарын!
Дьэ, бу чахчы буолуохтаах;
Ба5а санаа туолуохтаах,
Тимир суолбут туоруохтаах!
Улуу Эбэ Олуонэни!
Оччотугар буолла5ына,
Кыраьыабай костуулээх,
Эмтиир ыраас эйгэлээх,
Сынньаланна аналлаах
Олуонэбит очуостара
Элбэх омук туристарын
Ыныра – угуйа туруохтара!
Улуу Олуонэ орустээх,
Бар5а баайдаах Сахам сирэ
Байдар байан иьиэхтин,
Туругура туруохтун!
Ыам ыйа 2013 с. “ Булгунньахтаах”