1,613 Общее количество просмотров,  7 Просмотров сегодня

Биһиэхэ Хоточчуга үтүө үгэскэ кубулуйбут үбүлүөйдээх суруйааччыга анаммыт, кини аатын үйэтитэр сыаллаах литературнай тэрээһин дьон сэҥээриитин ылыан ылла.
Бу дьоро киэһэҕэ саха литературатын, классик суруйааччылар айымньыларын биһириир биир дойдулаахтарбыт кэлэн сэргээн, сэҥээрэн астынан тарҕастылар.

Саха норуотун духовнай олоҕор сыаната биллибэт үрдүк өҥөлөөх саха улуу поэта, бастакы драматура, прозаига, тылбаасчыта, маҥнайгы сахалыы хаһыаттары таһаарсыбыт бастакы суруналыыһа, Чолбон уус-уран сурунаалы төрүттээччи, Саха театрын тэрийсибит бастакы директор, бөлүһүөк, уһулуччулаах общественнай деятель А.И. Софронов- Алампа төрөөбүтэ быйыл 135 сылын бэлиэтээтибит. Литературнай киэһэбит
икки түһүмэхтэн турда.
? Бастакы түһүмэххэ, Алампа олоҕун, айар үлэтин, айымньыларын туһунан сырдатыы буолла. Бастакынан таптал лирикатын «Үрүҥ туллук эрэ мөлбөстүүр» (1914) Алампа кэргэнигэр Евдокия Яковлеваҕа анаабыт хоһоонунан ырыатын Петя Пестерев бэрткэ ыллаан көрөөччүлэри долгутта.
А.И. Софронов оҕолорго аналлаах хоһоонуттан » Туллук-туллук доҕоттор» нэһилиэкпит уһуйаанын иитиллээччилэрэ ааҕан доргуттулар. Аны алын кылаас оҕолоро нуучча улуу суруйааччыта Иван Крылов суруйбут » Стрекоза и муравей» үгэтин Алампа сахалыы тылбаастаабытын оонньоон көрдөрдүлэр. «Оҕо-оҕо эрдэххэ» ырыаны оскуолабыт 8 кыл үөрэнээччитэ Наташа Заболоцкая хомуһу кытта дьүөрэлээн ыллаата.
Оҕолор бу киэһэҕэ, кэккэ хааччахтар мэһэйдээн, видеоформатынан (онлайн) кытыннылар.
Алампа доҕорун сүтэрэн, саха тыла сайдарыгар сүрүн кылаатын киллэрсибит Семен Новгородов эдэр сааһыгар күн сириттэн барбытын истэн, сүрдээҕин хараастан туран «Үтүө доҕорбут С.А.Новгородов өлбүтүн туһунан» хоһоонун Анастасия Ефимова ааҕан дьону уйадытта.
*
Хабырыллан олорбут
Хараҥа норуота
Хараҥаттан тахсарыгар,
Хараҕын көрөрүгэр
Хара оҕо эрдэҕиттэн
Хатанан туран
Харса суох үлэлээбит
Хаарыан киһибит
Халбарыйан хаалла…
Ол да буоллар бу хоһоон бүтэһигэр ,,…саҕалаабытын умнан кэбиһимэҥ, уһатан-кэҥэтэн иһиҥ, сайдар гына салайан көрүҥ» диэн Алампа сахатын дьонугар ыҥырыы курдук туһулаан түмүктуур.
Онтон
Евдокия Заболоцкая аны Алампа биир жанрын- чабырҕах суруйбутун » Үөрэҥ-дьүөрэҥ,
Үөрэкэнэ-дьүөрэкэнэ,
Өрүс төрдө Өймөкөөн үрэҕэ
Балхаан-дьалхаан
Барыс, балыыр….» чабырҕаҕы биир тыынынан ааҕан иһитиннэрдэ.
Саха тылын учуутала Мария Васильева суруйааччы оҕо сааһын туһунан хоһоонун ааҕан уонна оскуола программатыгар Алампа ханнык айымньыларын билигин үөрэтэллэрин сырдатта.
?️ Учуутал идэлээх А.Е. Винокурова архивнай матырыйаалыттан, 2011 с Алампа 125 сылыгар нэһилиэкпитигэр буолбут тэрээһинтэн, «Дьадаҥы Дьаакып» драматыттан туруорбут спектакль көстүүлэриттэн уһулбут киинэтин көрөөччүлэр сэргии, кэрэхсии көрдулэр.
?
Иккис түһүмэххэ, Алампа 1924 с суруйбут » Куоратчыт» кэпсээнинэн аныгылыы, сонун көстүүлээх мультимедийнэй спектакль «Санаа хоту» мини-театр туруорда.
Манна сорох түгэннэрин «Сахафильм» киинэтиттэн, режиссер Михаил Лукачевскай сценарийынан 2008 уһуллубут «Куоратчыт» киинэ кадрдарын туһаммыппыт олох атын, сонун көстүү буолла, тупсарда.
Дьэ, ити курдук нэһилиэк киэҥ араҥатын хабан туран, эрдэттэн бэлэмнэнэн, тэрээһин бэрт сэргэхтик ааста. Кыттааччыларбытыгар, көрөөччүлэрбитигэр барҕа махтал!

Поделиться: